ვანგოგენი | Vangogen

ბედნიერებას მკვახე ქლიავის და ზაფხულის მტვრიანი წვიმის, აღელვებისა და გაურკვევლობის და შაქრის ფხვნილმოფრქვეული წინათგრძნობების გემო ჰქონდა.

***

ბებიაჩემი წარმომიდგენია ფუმფულალოყებიან გოგონად, რომელსაც ფირუზისფერი ლენტი უკეთია თმაში და ლაქის ფეხსაცმელები აცვია, სერიოზული, წელში გამართული ზის ნათელ ოთახში და ნაჭრის ცხვირსახოცზე გულწითელა ჩიტებს ქარგავს. ზუსტად ისე, „ელისი საოცრებათა ქვეყანაში“ რომ გვაქვს, ძველი ინგლისური გამოცემა, იქ რომ ხატია. მისი ნათელი და უზრუნველი ბავშვობა რომ მახსენდებოდა, ტანში მზარავდა, რადგან ბაბუდას მონაყოლიდან ვიცოდი, რომ მალე სიბნელე და წყვდიადი ჩამოწვებოდა მათ თავს, ბოროტი ჯადო გადაეფარებოდა ლამაზ, თაღებიან და მოოქრულსარკეებიან სახლს: ბოლშევიკები მოვიდოდნენ და ყველაფერს წაართმევდნენ. ჩემს ბავშვურ წარმოდგენაში ბოლშევიკები წყვდიადის ბოროტი ძალები იყვნენ, შავ მოსასხამებში გახვეულები, და ბერძნული მითოლოგიის წიგნში დახატული ციკლოპივით, ცალი თვალი ჰქონდათ.

მაშინ ვერ ვხვდებოდი, რომ ბოლშევიკები კი არ მოვიდნენ და წავიდნენ, არამედ მოვიდნენ და სამოცდაათ წელს დარჩნენ და რომ მეც მათ შორის ვცხოვრობდი. 

ცხოვრებამ მას, ვინც მზადაა, ყოველი დღე იზეიმოს, ხელი უნდა გაუწოდოს და საცეკვაოდ გაიწვიოს. მაგრამ ცხოვრებას არ ადარდებს ხოლმე ჩვენი მოლოდინები, ოლიკოს შემთხვევაში კი, უპირველეს ყოვლისა, ბოლშევიკები იყვნენ, ვისაც არაფრად მიაჩნდა მისი ბედი.

***

რაც მეტი მოქალაქე კარგავდა სახელმწიფოსთან ყველაზე მნიშვნელოვან ბმას, კერძოდ, შიშს, – მით უფრო დაუბრკოლებლად იჭრებოდა „ქურდული კანონი“ საზოგადოების შუაგულში. ჩემი ბებიებიც კი, მილიციასთან შეკრულებს, „ვირთხებს“ ეძახდნენ.

დიახ, ჩვენს ქვეყანაში ყოველთვის ხიბლავდათ რობინ ჰუდობა, ანტიგმირები და სისტემის მოწინააღმდეგეები, ჩვენი ქვეყანა აღსავსე იყო თავისუფლებისათვის მებრძოლი მცირე ერის ამბოხზე ოცნებით და შეხაროდა საკუთარი უდრეკობის შესახებ შეთხზულ მითოსს. მარადიული ისტორია უბრალო კაცისა, მარტო რომ უპირისპირდება ძლევამოსილ აპარატს. ჩვენი ორმაგი სტანდარტებით მცხოვრები საზოგადოება შედგებოდა ურჩი და განზე გამდგარი ხალხისგან; ამ ხალხს არ უნდოდა, სიცრუეზე აგებული სახელმწიფოს სამსახურში მდგარიყო, აქაოდა, „ღირსება“ შემელახებაო და თან ავიწყდებოდა, რომ განზე დგომასა და დაუმორჩილებლობას, ბოიკოტს, აუცილებლად მივყავართ დანაშაულამდე. 

სანამ უმრავლესობა მგზნებარე კომუნისტობას თამაშობდა და სახელმწიფოს ნაწყალობევი ნორმალური ცხოვრებით ტკბებოდა, მოწინააღმდეგეები ბარიკადებზე ოცნებობდნენ. და აიხდინეს კიდეც ოცნება. თანაც ისე თანმიმდევრულად და იმდენ ხანს, რომ ის, რასაც ნორმალურ ცხოვრებას ვუწოდებდით, ბოლომდე გააცამტვერეს.

***

მე არ მისწავლია, როგორ უნდა ამეწყო ფეხი ცვლილებებისთვის, თავბრუდამხვევი სისწრაფით რომ გვატყდებოდა თავს ქვეყანაში, რომელიც თავის ჭეშმარიტ სახეს სამოცდაათი წლის განმავლობაში ნიღბის ქვეშ მალავდა.

***

იმედი რჩება, ცხრათავიანი დევივით, ერთ თავს მოაჭრი და მაშივე ახალი ამოსდის ტლანქ მხრებზე.

***

არსებობს ჩვენს ცხოვრებაში ღამეები, თითებზე ჩამოსათვლელი, რომელთა გათენების მერეც ის აღარ ვართ, რაც ვიყავით. გინდაც დაგვაფრთხონ და თავგზა აგვიბნიონ, ეს ღამეები გვაიძულებენ საკუთარ თავს ვაჯობოთ.

***

კაცმა რომ თქვას, მორალი კი ყველას ფეხებზე კიდია, როგორც კი ვითარება ამის საშუალებას აძლევთ, მაგრამ უმეტესობა არ ტყდება.

ნინო ხარატიშვილი, „უკმარი სინათლე“ | გერმანულიდან თარგმნა მაია ფანჯიკიძემ, გამომცემლობა „ინტელექტი“, 2022 წ.

„ვერაფრით ვეტყოდი, რომ ჩვენს ქალაქში ვერ გეყვარებოდა ის, ვინც გიყვარდა. რადგან ჩვენს ქალაქში საკუთარ სურვილებს ყველანი გავურბოდით.

ჩვენს ქალაქში უარი უნდა გეთქვა ყველა ნატვრაზე, რომ ცხოვრებას უბედურებისთვის არ ეერთგულა. ჩვენს ქალაქში სწავლობდი საკუთარ თავთან გაუცხოებას და ეს იყო გადარჩენის საუკეთესო საშუალება. ჩვენს ქალაქში სიყვარული ხანმოკლე იყო და მზის ამოსვლისას გაფანტული დილის ნისლივით ქრებოდა. 

ჩვენს ქალაქში ფაფუკი და სათუთი გოგოები დადიოდნენ, მათი ერთადერთი დანიშნულება საკუთარი ქმრების ღირსების დაცვა და მათთვის თბილი კერის დახვედრება იყო. გაჩენილიყვნენ, რომ უცხო სურათებად ქცეულიყვნენ. 

ჩვენს ქალაქში გოგოები ოქროს თევზები იყვნენ, ბიჭები მათ აკვარიუმს უშენებდნენ, რომ შიგ ეცურავათ. ჩვენს ქალაქში გოგოები წვრილ ძაფზე გამობმული უფრთო ანგელოზები იყვნენ, მათ ის დედები, დეიდები, ბებიები აკავებდნენ, ვისაც თავის დროზე ასევე არ დაანებეს შორს გაფრენა. 

ჩვენს ქალაქში ბიჭები იმ მამების, ბიძების და ბაბუების ასლები იყვნენ, ვინც მათსავით ვერ შეძლო, მანამ ეჯერა გული თამაშით, სანამ ერთბაშად დაკაცდებოდა, წვერს მოიზრდიდა და კუნთებს დაიყენებდა. 

ჩვენს ქალაქში შეყვარებულები გარეულ ცხოველებს ჰგავდნენ, ყველა დანარჩენი კი მათ მოთვინიერებას ცდილობდა. ბოლოს ველურ ცხოველებს ან არჯულებდნენ, ან გალიაში ამწყვდევდნენ და სხვებისთვის ჭკუის სასწავლებლად საჯაროდ ფენდნენ. როგორ მეთქვა ნენესთვის, რომ თბილისელი შეყვარებულები სულ დევნილები იყვნენ“.

„ბავშვობაში ჩვენთვის მთელ სამყაროს უდრიდა ეზო, რომელიც თბილისის ყველაზე მთაგორიან და ჭრელ უბანში მდებარეობდა. „სოლოლაკის არსებობას გარშემორტყმული მთების წყალუხვ ნაკადულებს უნდა ვუმადლოდეთ, ერთ დროს გორაკებს შორის ჩახლართული უბანი საუკუნის განმავლობაში პრესტიჟულ და მრავალფეროვნებით გამორჩეულ ადგილად ჩამოყალიბდა“. 

ფოტოს ვაკვირდები და მამაჩემის ხმა ჩამესმის, ხშირად და ბევრს მიყვებოდა ჩვენს უბანზე, ხელჩაკიდებული რომ დავყავდი ქალაქის ამ ნაწილის ვიწრო შუკებში. „არაბების ბატონობისას ბევრი წყალი სჭირდებოდათ ციხე-სიმაგრის ბაღების მოსარწყავად, ამიტომ გაიყვანეს არხი, რომელშიც წყალი სოლოლაკის გორაკებიდან ქვევით, ხეობაში მიედინებოდა. მოგვიანებით, როდესაც თურქებმა გადაიბარეს ქალაქზე ბატონობა, ისინიც იყენებდნენ იმ წყალს. თურქულად წყალს სუ ჰქვია და ასე გადავიდა ეს თურქული სიტყვა ქალაქის ამ ნაწილის ქართულ დასახელებაში, უ კი იქცა ო-დ. 

მეცხრამეტე საუკუნეში ბევრი მდიდარი ქართველი დასახლდა ამ მიდამოებ- ში და რადგან ბაღები მათაც გააშენეს, წყალს მერეც გადამწყვეტი როლი ენიჭებოდა. ამგვარად გაფართოვდა სოლოლაკი და იქცა ქალაქის პრესტიჟულ უბნად, მალე კი მისი ქვაფენილით მოკირწყლული ქუჩები ელეგანტურმა, ჭრელფანჯრებიანმა და ხის კოლორიტულაივნებიანმა ვილებმა დაამშვენა“. 

მე რომ დავიბადე და ჩვენს ბნელ, მუდამ ნესტიან ბინაში მიმიყვანეს ვაზის ქუჩაზე, რომელიც ენგელსის გრძელ ქუჩასა და თონეთის მოედანს შორის მდებარეობდა, მაღალი თანამდებობის პარტიული მუშაკები უკვე სხვა უბნებში ცხოვრობდნენ, ხოლო სოლოლაკის ერთ დროს მდიდრულ ვილებს სახელმწიფომ დანიშნულება შეუცვალა. ახლა მობინადრეები ეგრეთ წოდებულ თბილისურ ეზოებში სახლობდნენ. ისევ ჩამესმის ყურში მამაჩემის მონოტონური, მშვიდი ხმა: „ბინების ნაკლებობის გამო ამ ეზოებში ბევრი ოჯახი შეასახლეს, მეზობლები კი სულ უფრო მეტს საქმიანობდნენ გარეთ და იყო ერთი ალიაქოთი. და რადგან იტალიური ნეორეალისტური ფილმების დრო იდგა, უმალ იტალიას მიამსგავსეს აქაური ხმაური. ასე დაერქვა თბილისურ ეზოებს იტალიური ეზოები“.

თვალწინ მიდგას ეს ეზოები, ქვაფენილით მოკირწყლულ ქუჩებში დავხეტიალობ და ვაზის ქუჩის 12 ნომერში ვუხვევ, იქ იწყება ჩემი ცხოვრება. ეს უბანი მაშინ ჩემთვის მთელ მსოფლიოს უდრიდა. წარმოსახვით დავსეირნობ ბოტანიკური ბაღის გაყოლებაზე, ჯვრის მამის ეკლესიასთან და ენგელსის ქუჩაზე, სადაც ჩვენი სკოლა იყო; მთაწმინდის ზედა ფერდობებზე, სადაც ფუნიკულიორია, სატელევიზიო ანძა და გასართობი პარკი; ოქროყანის გორაკებზე გადავდივარ, ვაზის ფოთლებში ჩაფლულ იდუმალ ქუჩებში და ხის კიბეებზე, აივნებსაც ვაზი მოსდებია; ვიწრო და პატარა, მიხვეულ-მოხვეულ შუკებს ჩავუყვები და ლენინის უზარმაზარ მოედანზე გავდივარ, მერიასთან ჩავუვლი ჭორიკანა დედაკაცებს და მუდამ „კამაზის“ რეცხვაში გართულ კაცებს, მოფარფატე სარეცხსა და პატარა წყაროებს – აქ, ამ ადგილებში გათამაშდა ჩემი ყველა ტრაგედია და კომედია, აქ ავიდგი ფეხი, აქ განვიცადე სამყაროს დასასრული, ფართოდ თვალებდაჭყეტილმა და ძვალ-რბილში შიშგამჯდარმა. 

თვალწინ მიდგას ჩვენი ოთხკუთხა ეზო. ერთმანეთის მოპირდაპირედ მდგარი ორი სახლი, გამიჯნული ერთი ციცქნა, ღობეშემოვლებული ბაღით, ხელმარჯვნივ ხიმინჯებზე შემდგარი, პატარა ორსართულიანი ქვის ნაგებობა, ნაკლებად ფერადოვანი და ნაკლებად ლამაზი, მოგვიანებით ისე უშნოდ მიაშენეს, გეგონებოდა, რუსული ზღაპრიდან გადმოხტა თავისი ქათმის ფეხებითო.

ჩეხოსლოვაკიური თუ ავსტრიული პავლაჩების სახლებისგან განსხვავებით, ჩვენთან არა მხოლოდ ქუჩის მხრიდან, სადარბაზოს დამრეცი ხის კიბით ადიოდი ბინებში, არამედ ეზოდანაც შეგეძლო აჰყოლოდი ხვეული კიბის დაბრეცილ საფეხურებს. ცალკეული საცხოვრებელი ბლოკები ერთმანეთს ხის თაღოვანი ტალანებით ებმოდა. ჩვენი კორპუსი სამსართულიანი იყო და ყველაზე ჩახუჭუჭებული ტალანები ჰქონდა, ჩვენ წინ მდებარე აგურის ორსართულიანი სახლი მოგვიანებით, საუკუნეების გასაყარზე იყო აშენებული და ეზოს ყველაზე სოლიდურ შენობას წარმოადგენდა – მთლიანად სუროს დაეფარა, ყვავილის ორნამენტებიანი, რკინის აივნები ამშვენებდა. 

სამივე სახლის ბინადართა ცხოვრება მიხვეულ-მოხვეულ ტალანებსა და ეზოში მიედინებოდა. იქ თამაშობდნენ ნარდსა და დომინოს, იქ უზიარებდნენ ერთმანეთს კერძების რეცეპტებს, იქ ინახავდნენ დიასახლისები ზამთრისთვის მოხუფულ ქილებსა და ბავშვების მოყირჭებულ სათამაშოებს; მწვანილს ფქვილზე ცვლიდნენ, ჯანმრთელობას თუ უჩიოდნენ, სნეულებებს განიხილავდნენ, ცოლქმრული უთანხმოებებიც იქ თამაშდებოდა და სასიყვარულო ურთიერთობებიც იქ ცხადდებოდა. თითქმის ყველა ბინას შუშის სარკმლიანი ხის კარი ჰქონდა, ასე რომ, ეზოში ყველამ იცოდა, რომ განმარტოება თავიდანვე ილუზიას წარმოადგენდა. ყოველთვის აღმოჩნდებოდა ერთი უძილობით გატანჯული მეზობელი, რომელიც, როგორი გვიანიც უნდა ყოფილიყო, ყველას წასვლა-მოსვლას აღნუსხავდა, ყველა ჩხუბი ესმოდა და ყველა ვნებიან შერიგებაზე გამზადებული ჰქონდა კომენტარი. ეზო იყო ორგანიზმი, ცალკეული საცხოვრებელი ბინები კი – მისი ორგანოები, ყველა ერთმანეთთან დაკავშირებული, ყველა საჭირო, რომ მთელ სხეულს ეცოცხლა. 

მოგვიანებით გამიჩნდა ეჭვი, ეტყობა, კომუნისტებმა ბინების განაწილებისას შეგნებულად შეასახლეს ამ მიკროკოსმოსში რაც შეიძლება ბევრი განსხვავებული პროფესიის ადამიანი – ერთმანეთს რომ დაეხმარებოდნენ და სახელმწიფოს ნაკლებად დასწოლოდნენ ტვირთად: ავად თუ გახდებოდა ვინმე, ეზოშივე უმკურნალებდნენ, დახლქვეშ გადამალული წინდები თუ ენდომებოდა ვინმეს, იქვე იშოვიდნენ, უნივერსიტეტში მოსახვედრად საჭირო ნიშნების ჩაწყობაც კი შეიძლებოდა მეზობლობაში. ეზო იყო სახელმწიფო სახელმწიფოში. თანაც, ერთი შეხედვით, სამაგალითოდ სოციალისტური: ყველა თანასწორი, ერთი და იმავე უფლებებით, მიუხედავად ეთნიკური წარმოშობისა და სქესისა, მაგრამ, რასაკვირველია, ესეც მოჩვენებითი რეალობა იყო. კაცმა რომ თქვას, ყველას თავისი ადგილი ეკავა ამ კონსტრუქციაში და ყველამ იცოდა საკუთარი პრივილეგიების ფასი“. 

ნინო ხარატიშვილი, „უკმარი სინათლე“ | გერმანულიდან თარგმნა მაია ფანჯიკიძემ, გამომცემლობა „ინტელექტი“, 2022 წ.

არადა, ამ პატარა წიგნში – იგი ლორკას პოეტურ ხილვათა მწვერვალია – ვერც ბოშურ ეგზოტიკას წავაწყდებით და ვერც თაბორული რომანსების მოტკბო-მობანალურო ქვითინს. რომანსი ესპანურენოვან ტრადიციაში ბალადური წყობის ხალხურ ან ხალხურთან მიახლოებულ ლექსს აღნიშნავს, მისი ჟანრული სახელწოდებაა. ვთქვათ, ჩვენი „ყივჩაღის ლექსი“ რაღაც სასწაულით ესპანური რომ გამხდარიყო, მას, არც მეტი, არც ნაკლები, „ყივჩაღის რომანსი“ ერქმეოდა. ხოლო ბოშურობა აქ არსებითად პოეტური პირობითობაა, ლექსების შემკვრელი და ერთ ციკლად გამაერთიანებელი. ამ ლექსთა ბოშები ესპანელებისაგან არაფრით განირჩევიან, არც სახელებითა და გვარებით, არც ქცევებითა თუ ცხოვრების ნირით.

თვითონ პოეტის სიტყვით, კრებულის მთავარი პერსონაჟი ანდალუზიური ნაღველია. რაში მდგომარეობს ანდალუზიური ნაღვლის სპეციფიკა, ძნელი მისახვედრია, მით უფრო უცხოელისათვის, მაგრამ მთელი წიგნი უჩვეულოდ გადამდები ნაღვლით რომ არის განმსჭვალული, ეს ცხადზე უცხადესია. ერთადერთი ლექსი, რომელიც უშუალოდ ბოშურ თემას ეძღვნება, არის „რომანსი ესპანეთის ჟანდარმერიაზე“, მაგრამ ვერც აქ შევხვდებით ეგზოტიკურსა და რუსული „ციგანშჩინის“ ბოშებს. ლექსის დაწერამდე ორიოდე წლით ადრე ესპანეთის პოლიციამ სასტიკად დაარბია სრულიად ნამდვილი ბოშები და ნამდვილზე ნამდვილი უბედურება დაატრიალა. ამ ნაწარმოების გამო ლორკა დაკითხვაზეც კი დაიბარეს, რასაც, გასაგებია, არავითარი გაგრძელება არ მოჰყოლია, მაგრამ პოლიციის გაღიზიანება მის მიმართ ძალიან დიდი იყო – ლექსი მეტისმეტად გახმაურდა.

კრებულის ბოშური თემატიკა, ფაქტობრივად, ამით ამოიწურება. დანარჩენი ლექსები მხოლოდ ნომინალურად არიან ბოშურნი. ვთქვათ, „მთვარის რომანსში“ ბიჭს ბოშას დავარქმევთ თუ რაიმე სხვა სახელს, ამით აბსოლუტურად არაფერი, არც ერთი ნიუანსი, არ შეიცვლება. ზოგ მათგანში კი ბოშების კვალი საერთოდ გამქრალია. „ეს არის ჩემი სიმღერა ანდალუზიაზე, ბოშები მხოლოდ რეფრენად არიან გამოყენებული“. ბოშურს, ჩემი შეგრძნებით, აშკარად მავრული სჭარბობს, ეს მომენტი ტექსტში ალაგ-ალაგ საგანგებოდაც არის აქცენტირებული. მავრულმა კულტურამ ანდალუზიაში ბევრი სილამაზე დატოვა. მოკლედ, შევთანხმდით, რომ ბოშური აქ არაარსებითია.

ახლა ორიოდე სიტყვა იმაზე, არსებითი რაც არის. ლორკას პოეტური ბიოგრაფია ავანგარდიზმისკენ განუწყვეტელი სწრაფვაა. ვერც კი წარმოუდგენია, ჩვეულებრივი კარგი ლექსი დაწეროს. მაგრამ ის ამავე დროს სისხლითა და ხორცით ესპანელია, ზეპირსიტყვიერებაზე შეყვარებული და გონგორასეული ტრადიციით გაჟღენთილი. უცნაური საქმეა, ისევ და ისევ მელოდიური ლექსითა და ძველებური მასალით – ჩიტებითა და ყვავილებით, ქარებითა და ვარსკვლავებით, გიტარებითა და ტორეროებით ლამობდა ახალი მეტაფორისტიკისა და, შესაბამისად, ახალი პოეზიის შექმნას. და განუწყვეტლივ ამ დანის პირზე დადიოდა. დროდადრო სასურველ შედეგსაც თუ აღწევდა, უფრო უნიკალური პოეტური ხმის ხარჯზე, ვიდრე იმ თავისი ავანგარდიზმისა, რატომღაც სიურრეალიზმად რომ ესახებოდა.

იგი ზომიერად წარმატებულ პოეტად მიიჩნეოდა, როგორც მისი თაობის სხვა ნიჭიერი პოეტები, ხორხე გილიენი თუ ლუის სერნუდა. მერე კი მოხდა ის, რაც უნდა მომხდარიყო, ან, უფრო სწორად, აუცილებელი სულაც არ იყო, რომ მომხდარიყო. მოხდა უიშვიათესი რამ, როცა ავანგარდიზმი და მაღალი კლასიკა ჰარმონიულად შეერწყა ერთმანეთს და ხმაშეწყობით აჟღერდა. მან პოეზიის რომელიღაც შიშველ ნერვს მიაგნო. მისმა ყვავილებმა და ქარებმა, მდინარეებმა და ვარსკვლავებმა სრულიად კონკრეტული, ყოფითი მნიშვნელობაც დაიბრუნეს, ხოლო ავანგარდისტულმა კონსტრუქციებმა სიცივისა და სიმშრალის ნაცვლად სათქმელს მეტი ბრწყინვა და ემოციური სიღრმე შესძინა. და თავად მთვარეც, ყოვლად აუცილებელი მთვარე, დაკონკრეტდა და ლამის ღამეული შარა-შუკებიც კი გაანათა. სხვაგან და სხვა დროს, რამდენადაც ვიცი, არასოდეს ყოფილა, რომ ავანგარდისტული ლექსების კრებული სახალხო წიგნად ქცეულიყო. სულ მალე იგი უკვე ზეპირად იცოდნენ არა მხოლოდ ესპანეთში, არამედ ესპანურენოვან ამერიკაშიც. მაგრამ სასწაული ამით არ დამთავრებულა – „ბოშურმა რომანსერომ“ ესპანურენოვანი ბარიერიც სულ იოლად გაარღვია და ლორკა ბევრ ქვეყანაში უსაყვარლეს უცხოელ ავტორად აქცია.

მუსიკალური პოეტები ძნელად ან საერთოდ ვერ ითარგმნებიან, მაგრამ ლორკა მხოლოდ მუსიკა არ არის, უპირატესად მეტაფორაა, მეტაფორული ეფექტი კი, როგორც ლორკასავე მაგალითიდანაც ჩანს, ერთი ენიდან მეორეში ნაკლები დანაკარგებით გადადის. ეს პოეზია ყველაზე მდარე თარგმანშიც ინარჩუნებს თავის განსაკუთრებულობას. ლორკას, ცხადია, აქვს არაერთი სხვა შედევრიც, მაგრამ ასეთი შთამბეჭდაობისათვის აღარასოდეს მიუღწევია. და მისი სახელი, როგორც მეოცე საუკუნის ერთ-ერთი უპირველესი ლირიკოსისა, არსებითად ამ პატარა კრებულს ემყარება. შთაგონება? რასაკვირველია. მაგრამ ამ თვრამეტ ლექსს სამი თუ ოთხი წლის შრომაც დასჭირდა. წიგნად გამოიცა 1928 წელს. როცა ჯერ ისევ პოეზიის დარი იდგა.

ფედერიკო გარსია ლორკა, „ბოშური რომანსერო“ | დავით წერედიანის თარგმანი